Imaryuk (Husky Tahiit) inilik tahamani Inuvialuit Nunatagauyuq Avikhimania (ISR) tahamani ualiniqmiuni Ukiurtaqtumi. Tamna atatyutigikni tariup imaqaqni tahaphuma Imaryuk angilrariyauyut aalatqit amihuqpianut tariuqmi nunamilu uumayut. Inuvialuit munaqtiuvaktut uuminga ilitquhiqnut atqupiaqtunik piyanik hannanut ukiuraluknut.

Un écosystème unique

Imaryuk tukilik “angiyuq imaq” tapkunani nunalit uqauhiagut – attaqtunilik mikhaani 2000 kikariktumik kilaamitat kanangnaanit kuugiaqnia taphuma Mackenzie Kuugaq tikitlugu Liverpool Bay. Tapkuat tallimat imaqaqnit, atatyutai taphumanga algakpaluktut tikitut kuugiqnit, pihimayut allatqinik tariuquqtini qanuritnit piplugu akuhimani imigaulaq imaq kuugiaqni tariuplu ima tahamanga Beaufort Tariunga.

Tapkuat tahiit angilrariyauyut aalatqinut iqaluit uumayut, ilautitlugit tahiqmi kapihiliit, Ukiutrtaqtumi hulukpaugat, tiktaalit, ayyikkutaittutlu amigaitni tahiqni ihuraqyuit tapkuat atuliqhimayat uumani ihuyaqtumi imani. Tariumi mitqulgit tahapkuatut qinalukkat nattiitlu ilani tikitpagat tahiqnut tahamangat Beaufort Tariunga; qinalukkat ilihimayauyut ahinungauni piyarangata tahiit qiqini ukiakhami. Akhait, qiqnariktut akhait, amaqut, qalviit, mitiqt kangut hangulukpakmiyut tahamani nunaliit avikhimaniani.

Tamna nuna atuqpiartuq ilitquhit ukpiqninutlu atqupiaqni nunalikni inungnut atuqpiaqtauyuqlu angunahuarniqmun, iqalukhiurniq, naniriaqturniq aularniqlu. Piplugu pinnariyaunia, aliagiyauyuq puqtuniqhamik hapummiyaunia malikhugit tapkuat maligait tapkunani Inuvialuit Kingulliqpat Angirutit (IFA), tamna nunatagauyuq angirut tapkunanga Inuvialuit tapkuatlu kavamatuqatkut kavamait pinguqtauyuq tamna Inuvialuit Nunatagauyuq Avikhimania (ISR). Inuvialuit nanminilgit angiyumik ilagiyat tamna Imaryuk piqpiaqhugit.

Nutaq Apqut, Nutaq Akhurnit

Imaryuk tikinnaritpiartuq amihunut ukiunut, tikitaulaq kihimik qinmikkut aularniq, sikiitukkut, qayalikmun tingmit uvaluniit hitamanik akhalualikmun haantamun. 2017-mi, kihimik, tamna ukiuq tamaat apqutiqyuaq akungani Inuvik tamnalu Tuktoyaktuk iniqtauyuq, uiguplugu tamna Dempster Apqutiqyuaq tikkikhaplugu tahamna Ukiurtaqtumi Tariuq. Pigaluaqtitlugu tamna apqut amihuni pityuhiit nakuuyumik pivaliatitni tahamunga nunaliit avikhimanianut, pipkaikmiyuqtauq nutanik nunguttailikhiniqmun akhurnaqnit.

Inuvialuit niriugiyauyut tapkuat ilagiarutai tikilaqnit tahiqnut pilaqni nakungittumik aktuanit iqaluqaqniuyut, nayuqpaktai ilitquhiqnutlu huliniit naahuriyai tapkuat. Havaqatigini tapkuat Iqaluliqutit Katutyiqatigit Aulattiyit Katimayiralaat (FJMC), tamna aulattiqatigit timinga pinguqnit malikhugit tapkuat nunatarutit angirutit, nalaagut nunaliuyut pivaliatitni tamna nunalikni iqaluliqutit parnaut ihuaqhiyat ikayurtuqhutik kiklikhait pittailinilu huliniit. Ququaqmiyatlu pinguqtaunia munaqhiyukhat havagutit atuqrahuaqtitninut parnainiq munariyuanilu malikhaqnit.

Atuqpiarianga tapkuat ihuaqhihimani angunahuarniq tahiqmi ihuraqyuit ahiilu uumayut, tamna nunaliuyut parnaut ihuaqhiyai ikayuqtuiplutik kiklikhait huliniit.

Tamna Nunalingningaqhimayuq Pityuhiq Nunguttailikhiniqmun

Tapkuat Iqaluliqutit Katutyiqatigit Aulattiyit Katimayiralaat (FJMC) katutyiqatigiyai tapkuat nunalikni Angutikhaliriyit Katimayiralaat tapkuatlu Oceans North pinguqtittangi tapkuat Imaryuk Munaqhiniq Havagut. Tamna pinahuagaunia tapkuat havagutit hapummininut nunguttailinilu nunalikni iqalukhiurniq, turangayut nunalikni atuqnit, ilitquhiitlu huliniit haniani taphuma nutaq apqutiqyuaq nalaanilu manirainaqmi nunat.

Tamna Imaryuk Munaqhiniq Havagut havaktitai siksit munaqtiuyut talvani uuktutani uiungani: tamaita tapkuanguyut Inuvialuit nunaliuyut talvanga Tuktoyaktuk tamnalu Inuvik. Tapkuat havaktut ubluq tamaat, piqatauplutik inungnut ilihautini, munarini iqalukhiurniq aktuanitlu iqaluqaqniuyut, katitiqnilu pitquhiit naunaiyaiyitlu tuhagakhat tamatkikni tapkuat piyauni nalaani taphuma apqutiqyuaq tapkuatlu Husky Tahiit.

Hakugiktumik ikayuqni tatya atuqtut tahapkunanga Inuvialuit nunaliuyut atuinaqnilu hakugikhivalliqnilu tapkuat havagutit qaiyuni ukiuni. Oceans North atuqpiarahuaq ikayqtuqninut katutyiqatigiyaqtik pitariangi pinahuartaqtik nuguttailininut, havaktitni ihuaqhihimanilu angunahuarniq tatyamun hivunikhamilu kinguvakhat.

Imaryuk munaqtit katitiriyut tuhagakhanik aturahuaqtitnilu malikhaqni tapkuat nunaliuyut iqalukhiurniqmun parnaut.

Aapakma aulaqtitpaktanga, kaivitpaktavut tamna tahiq aulaqhutalu ublua tamaat aalatqinut iqalukhiuqvit inait taphuma aapata takupkaqhimayai inminut, immaqak mikhaani 70 ukiuni inuutitnanga. Taimailiurumakmiyatka nutaqatka, ilaalu innguttatka.

Sammy Lennie Ataniq Munaqti